Stały bywalec Nowej Huty. Opowieść o Józefie Szajnie. Ta wystawa zaskakuje

„Za co lubił Nową Hutę? Czy mówił o niej w swojej twórczości? Setna rocznica urodzin to odpowiednia okazja na przypomnienie, kim był Józef Szajna i jakie ślady pozostawił w historii sztuki i teatru. Na wystawę Świadectwo w sztuce – Józef Szajna zaprasza od dziś (piątek) Ośrodek Kultury im. C. K. Norwida.” Pisze Marta Gruszecka w „Gazecie Wyborczej – Kraków”.

„Ekspert w wielu dziedzinach – malował, reżyserował, tworzył scenografie i autorskie spektakle. Teatr i sztuka pozwalały mu przeżyć w obozach koncentracyjnych KL Auschwitz i KL Buchenwald, a potem nie myśleć o traumatycznych przeżyciach. Choć Józef Szajna urodził się w Rzeszowie i to tam spędził dzieciństwo, bardzo szybko zaprzyjaźnił się z Krakowem. Na Akademii Sztuk Pięknych ukończył dwa kierunki – grafikę i scenografię, a potem wykładał je studentom. W Krakowie szczególnie spodobała mu się Nowa Huta. – Jak mawiał sam artysta, to w Nowej Hucie wszystko się zaczęło. Tu przyjechał, aby rozpocząć swoją drogę artystyczną, tworzyć nowy teatr. Okres, który Józef Szajna spędził w Nowej Hucie, jest jednym z synonimów jego młodości, czasem eksperymentów twórczych. Był artystycznym prowokatorem, wprowadzającym do swojej sztuki elementy wręcz surrealistyczne. Mówił, że tylnymi drzwiami «wszedł» do teatru i tam tworzył zaskakujące dla widza rozwiązania. Jego innowacje teatralne spotykały się z uznaniem mieszkańców wielu polskich miast, m.in. Opola, Krakowa, Katowic, Warszawy czy Wrocławia, jego nazwisko było także bardzo dobrze znane poza granicami kraju” – opowiada Barbara Solecka, kuratorka wystawy Świadectwo w sztuce – Józef Szajna w Ośrodku Kultury im. C. K. Norwida.
 

„To właśnie tutaj działalność artystyczną Józefa Szajny poznamy bliżej. Dlaczego wybór padł na to miejsce? – W naszym dawnym Zakładowym Domu Kultury Józef Szajna był częstym bywalcem, tu miał dwie wystawy w Galerii Rytm. W zbiorach Ośrodka Kultury C. K. Norwida również nie brakuje jego prac. To dla nas wyróżnienie, że możemy zaprezentować niewielką część jego tak wielkiego dorobku” – podkreśla kuratorka.

Życie zamieniał w obraz i teatr.

„Co charakteryzowało twórczość artysty? W malarstwie najbardziej interesowały go kubistyczne, mocne formy przestrzenne i abstrakcyjne bryły. – Jednym z ważniejszych tematów artysty był tłum, który pojawiał się w jego twórczości od lat 70. Przedstawiane roje owadów symbolizowały instynkt przetrwania w środowisku, pęd jednostki w świecie wchodzącym na nowe tory. Ściany z butów, elementy związane z życiem obozowym są kompozycją tego, co przeżył człowiek wieku XX oraz jakie myśli go frapowały” – mówi Solecka. – „Często mawiał: «Życie zamieniam w obraz»”.

W teatrze Szajna uwielbiał grę znaczeń i stałe rekwizyty (m.in. drabiny, makiety czy taczki), jego sztuki były niezwykle plastyczne. Człowieka zwykle przedstawiał jako kalekę, a przedmioty poddawał personifikacji. Teatr Szajny jest znany na całym świecie – artysta otrzymał wiele prestiżowych nagród m.in. we Włoszech, a w USA ma nawet swój teatr (Slavic Cultural Center w Port Jefferson).

„Wystawę Świadectwo w sztuce – Józef Szajna tworzą prace pochodzące z różnych okresów działalności artysty. Kuratorzy podzielili je na trzy części: pierwsza to obrazy i instalacje przestrzenne, druga łączy projekty scenografii i kilkadziesiąt zapisów fotograficznych z najważniejszych sztuk teatralnych Szajny, a trzecia będzie przestrzenią multimedialną. – Zobaczymy tutaj archiwalne nagranie ostatniego spotkania Józefa Szajny z publicznością, które odbyło się w 2007 roku w Nowej Hucie, właśnie w Ośrodku Kultury im. C. K. Norwida” – zdradza kuratorka.
 

Dodatkową atrakcją wystawy będzie… przedstawienie. Mowa o Akropolis w reżyserii Jerzego Grotowskiego ze scenografią Józefa Szajny z 1962 roku. Na archiwalny pokaz sztuki zaprasza 16 października kino Sfinks (godz. 15, wstęp wolny).

Wystawa Świadectwo w sztuce – Józef Szajna w 100. rocznicę urodzin artysty będzie czynna od 16 września do 25 listopada 2022 w Galerii Huta Sztuki (os. Górali 5) w Ośrodku Kultury im. C. K. Norwida w Krakowie.
 

INFORMACJE

AUTOR

Marta Gruszecka

ŹRÓDŁO

„Gazeta Wyborcza – Kraków” online

DATA

17 września 2022

DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ

SKAN